Nowa Lewica

Radni SLD przedstawiają uchwałę antysmogową: To SOS dla zdrowia mieszkańców regionu!

Podczas konferencji prasowej radni Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawili własny projekt uchwały antysmogowej dla województwa zachodniopomorskiego. To odpowiedź na przyjętą przez rządzącą w województwie koalicję PO-PSL kilka tygodni temu uchwałę, w które władze wojewódzkie apelują o „wzmożoną czujność” w walce ze smogiem.

– Z każdym dniem obserwujemy, że władze w naszym województwie nie radzą sobie z problemami. A to zamek się wali, a to wzrasta zadłużenie szpitali i pogarsza się poziom leczenia pacjentów, a teraz jeszcze doszedł do tego smog, który zatruwa nasze powietrze – rozpoczął konferencję radny Dariusz Wieczorek, przewodniczący SLD w regionie i kontynuował: Dlatego właśnie jako SLD postanowiliśmy pomóc panu marszałkowi i przedstawiamy gotowy projekt uchwały antysmogowej z prawdziwego zdarzenia, który realnie poprawi jakoś powietrza na terenie województwa.

Szczegóły uchwały przedstawił radny Jerzy Kotlęga:

Na ostatniej sesji Sejmiku otrzymaliśmy blisko 300 stronicowy dokument pełen analiz i wykresów, oparty na pomiarach kilku stacji pomiarowych poprzez „modelowanie matematyczne”, w którym koalicja PO-PSL proponuje podejmowanie różnych „działań krótkoterminowych”, jak ograniczenia palenia w kominkach czy unikanie przebywania dzieci na otwartej przestrzeni w czasie, kiedy występuje smog. My proponujemy uchwałę na wzór tej przyjętej na Dolnym Śląsku czy w Małopolsce. Proponujemy aby wszystkie urządzenia montowane od 1 stycznia 2019 roku spełniamy kryteria antysmogowe. Do 2028 roku, czyli w ciągu najbliższych 10 lat musiałyby być wymienione wszystkie stare piece w gospodarstwach domowych. Jako źródło finansowania wskazujemy Regionalny Program Operacyjny oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, które mają środki na ten cel. W zależności od przyjętych kryteriów województwo powinno ponosić od 70% do 100% kosztów wymiany takich pieców w każdym gospodarstwie domowym.

Obecny na konferencji radny Robert Grzywacz zwrócił uwagę, iż na ternie województwa jest tylko kilka stacji, które badają poziom zanieczyszczenia powietrza. Zaapelował do władz, aby zamontować więcej specjalnych stacji pomiarowych w różnych częściach regionu. W ten sposób uzyskalibyśmy pełną wiedze na temat stanu powietrza w województwie.

Uchwała SLD została dzisiaj złożona do przewodniczącej Sejmiku Teresy Kaliny. Radni będą zajmowali się nią na najbliższej sesji, czyli w kwietniu.

 

Cała uchwała:

PROJEKT

Uchwała Nr……….

Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego

z dnia ……………….2018 r.

w sprawie wprowadzenia na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego, ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw

Na podstawie art. 18 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 2096) w związku z art. 96 ust. 1, 6, 7 i 9 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519 z późn. zm.1)), Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego uchwala się, co następuje:

• § 1.

 W celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi i na środowisko, wprowadza się ograniczenia i zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, określone niniejszą uchwałą.

• § 2.

 Ograniczenia i zakazy stosuje się w granicach administracyjnych województwa zachodniopomorskiego,

• § 3.

 Uchwałę stosuje się do podmiotów, które eksploatują instalacje wskazane w § 4 niniejszej uchwały.

• § 4.

 Uchwałę stosuje się do instalacji, w których następuje spalanie paliw w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 220, 791, 1089, 1387), z zastrzeżeniem art. 96 ust. 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, w szczególności do kotłów, pieców oraz kominków, jeżeli:

1) dostarczają ciepło do systemu centralnego ogrzewania lub

2) wydzielają ciepło poprzez:

1. a) bezpośrednie przenoszenie ciepła lub
2. b) bezpośrednie przenoszenie ciepła w połączeniu z przenoszeniem ciepła do cieczy lub
3. c) bezpośrednie przenoszenie ciepła w połączeniu z systemem dystrybucji gorącego powietrza.

• § 5.

W instalacjach wskazanych w § 4 pkt 1, dopuszcza się stosowanie paliw stałych, jeśli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

• spalanie paliwa zachodzi w instalacji, z której emisja cząstek stałych (pyłu) nie przekracza granicznych wielkości emisji określonych w rozporządzeniu Komisji UE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe;
• spalanie paliwa zachodzi w instalacji nie posiadającej rusztu awaryjnego, czy też elementów umożliwiających jego zamontowanie.
• § 6.

1. 1. W instalacjach wskazanych w § 4 pkt 2 dopuszcza się stosowanie paliw stałych, pod warunkiem, że spalanie paliwa zachodzi w instalacji, z której emisja cząstek stałych (pyłu) nie przekracza granicznych wielkości emisji określonych w rozporządzeniu Komisji UE 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.
2. 2. W przypadku instalacji określonych w ust. 1, dopuszcza się eksploatację instalacji wyposażonej w urządzenie zapewniające redukcję emisji pyłu do wartości określonych w punkcie 2 lit. a załącznika II do Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 roku w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.

• § 7.

 W instalacjach wskazanych w § 4 zakazuje się stosowania, od dnia 1 stycznia 2019 r.:

1) mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem,

2) węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z wykorzystaniem tego węgla,

3) węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu poniżej 3 mm,

4) biomasy stałej o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.

• § 8.

Podmiot eksploatujący instalację jest zobowiązany do wykazania spełnienia wymagań określonych w § 5 i § 6 przez przedstawienie dokumentów potwierdzających ich spełnienie, w szczególności:

1) dokumentacji z badań potwierdzających poziom emisji z instalacji lub

2) dokumentacji technicznej urządzenia lub

3) instrukcji dla instalatorów i użytkowników, o której mowa w pkt 2 lit. a załącznika II do Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe oraz w pkt 3 lit. a załącznika II do Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.

• § 9.

Warunki określone w § 5 i § 6 niniejszej uchwały obowiązują:

1) od dnia 1 stycznia 2019 r. dla instalacji oddanych do eksploatacji po dniu 31 grudnia 2018 r.;

2) od dnia 1 lipca 2024 r. dla instalacji oddanych do eksploatacji przed dniem 31 grudnia 2018r. r., nie spełniających wymagań w zakresie minimalnych standardów emisyjnych odpowiadających klasie 3 pod względem granicznych wartości emisji pyłu wg normy PN-EN 303-5:2012;

3) od dnia 1 lipca 2028 r. dla instalacji oddanych do eksploatacji przed 31 grudnia 2018r. spełniających wymagania w zakresie minimalnych standardów emisyjnych odpowiadających klasie 3 i 4 pod względem granicznych wartości emisji pyłu wg normy PN-EN 303-5:2012.

• § 10.

Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Województwa Zachodniopomorskiego.

• § 11.

Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Zachodniopomorskiego.

 

Uzasadnienie

Konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych jest zwalczanie chorób epidemicznych i zapobieganie negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (art. 68 ust. 4 Konstytucji) oraz ochrona środowiska (art. 74 ust. 2 Konstytucji). Obowiązkiem władz samorządowych Województwa Zachodniopomorskiego jest podjęcie działań, które ograniczą poziom zanieczyszczenia powietrza oraz ich negatywny wpływ na zdrowie ludzi i na środowisko.

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. dyrektywą CAFE) państwa członkowskie powinny zapewnić, aby wartości dopuszczalne pyłu PM10 (poziom średnioroczny 40 gg/m³, i nie więcej niż 35 dni w ciągu roku z przekroczeniem poziomu 24-godzinnego 50 gg/m3) były osiągnięte od 2005 r. Poziom średnioroczny pyłu PM2,5 25 gg/m3 powinien być osiągnięty od 2015 r., a bardziej restrykcyjna norma 20 gg/m3 od 2020 r. Ponadto zgodnie z Dyrektywą 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu wartość docelowa stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu - 1 ng/m3 powinna być osiągnięta od 2013 r. Określone tymi dyrektywami wartości oraz terminy ich osiągnięcia, transponuje do polskiego porządku prawnego rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r. poz. 1031).

Natomiast oceny jakości powietrza wykonywane w ramach państwowego monitoringu środowiska przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie wskazują na zły stan jakości powietrza  ze względu na występujące od wielu lat przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 i pyłu PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu.

Istnieje wiele dowodów naukowych potwierdzających, że zarówno długoterminowe, jak i krótkoterminowe narażenie na zanieczyszczenie pyłami zawieszonymi prowadzi do przedwczesnych zgonów, schorzeń układu krążenia i układu oddechowego, w tym zwiększonej liczby hospitalizacji oraz przyjęć na oddziałach ratunkowych w wyniku zawału serca oraz udaru mózgu. Dodatkowo benzo(a)piren jest substancją o silnych własnościach mutagennych i kancerogennych (przyczynia się m.in. do raka płuc).

Dla pyłu zawieszonego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje następujące wartości stężeń bezpiecznych dla zdrowia i życia:

• PM2,5: średnie stężenie roczne poniżej 10 gg/m3, zaś średnie stężenie 24-godzinne poniżej 25 gg/m3.
• PM10: średnie stężenie roczne poniżej 20 gg/m3, zaś średnie stężenie 24-godzinne poniżej 50 gg/m3.

Według badań WHO średnie stężenie roczne PM2,5 na poziomie 35 gg/m3 jest związane z o 15% wyższym, długoterminowym ryzykiem umieralności w stosunku do wartości 10 gg/m3. Redukcja stężeń PM2,5 z poziomu 35 gg/m3 do 25 gg/m3 pozwoliłaby zmniejszyć ryzyko przedwczesnej umieralności o 6%. Redukcja taka poprawi również warunki zdrowotne mieszkańców (mniejsza zapadalność na różne schorzenia).

Skutki długotrwałego narażenia na pyły zawieszone obejmują:

• przedwczesne zgony, w szczególności związane z chorobami układu krążenia,
• powikłania sercowo-naczyniowe, w tym zawał serca i udar mózgu,
• gorszy rozwój płuc oraz rozwój przewlekłych chorób układu oddechowego jak np. astma u dzieci,

nowotwory,

• negatywny wpływ okołoporodowy, np. w postaci zwiększonej umieralności noworodków i niskiej masy urodzeniowej.

Efekty zdrowotne związane z krótkoterminowym narażeniem to:

• przedwczesne zgony, zwłaszcza związane z chorobami układu oddechowego i sercowo- naczyniowego,
• zwiększona ilość przyjęć szpitalnych i wizyt w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych (SOR), związanych. z ostrymi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego takimi jak zawały serca i udary mózgu,
• zwiększona liczba hospitalizacji i wizyt w SOR, w związku z powikłaniami oddechowymi takimi jak napady astmy, zwiększenie częstości takich objawów jak kaszel, świsty oskrzelowe i uczucie duszności,
• negatywny wpływ na parametry funkcji płuc, zwłaszcza u dzieci i osób z chorobami układu oddechowego takimi jak astma.

Zanieczyszczenie powietrza generuje ponadto wysokie koszty ekonomiczne (tzw. koszty zewnętrzne). Koszty te obejmują w szczególności: wydatki na opiekę zdrowotną, ponoszone bezpośrednio przez ludzi chorujących z powodu zanieczyszczenia powietrza, jak i wydatki w ramach państwowego systemu opieki zdrowotnej, koszty wynikające z mniejszej produktywności, w tym absencji w pracy, koszty związane z przedwczesną umieralnością, czy straty materialne wynikające z przyspieszonej degradacji zabytków. Zła jakość powietrza ma również negatywne oddziaływanie na postrzeganie regionu wśród turystów oraz inwestorów. Skutkiem ekonomicznym może być zmniejszony ruch turystyczny, zwłaszcza w sezonie grzewczym, kiedy stężenia pyłu zawieszonego utrzymują się na bardzo wysokim poziomie, ale również na mniejszą atrakcyjność wśród potencjalnych inwestorów.  

W celu skutecznej ochrony powietrza dla województwa zachodniopomorskiego, Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego postanawia wprowadzić zakazy i ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Możliwość taką przewiduje art. 96 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, zwaną dalej POŚ. W sytuacji występowania przekroczeń norm jakości powietrza, a w konsekwencji naruszenia prawa do życia i ochrony zdrowia ludzi, a także niewywiązania się ze zobowiązań Polski wynikających z prawa Unii Europejskiej, zastosowanie ograniczeń określonych w uchwale stanowi środek adekwatny do celu, jakim jest zniwelowanie zanieczyszczeń do poziomów zgodnych z obowiązującym prawem.

Zgodnie z art. 96 ust. 6 pkt 1 ustawy POŚ uchwała powinna określać granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy. Niniejsza uchwała dotyczy obszaru w granicach administracyjnych województwa zachodniopomorskiego. Dla obszaru wszystkich gmin wprowadzana jest jednolita regulacja wyznaczająca wymagania dla instalacji i paliw dopuszczonych do stosowania. Jest to uzasadnione w szczególności tym, że pomiary jakości powietrza prowadzone na przestrzeni ostatnich lat wskazują na występowanie wysokich poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. zagrożenie dla zdrowia. Wyłączenie części obszaru województwa z niniejszej uchwały doprowadziłoby do braku skuteczności regulacji. Zwłaszcza, że na poziom jakości powietrza wpływa nie tylko lokalna emisja zanieczyszczeń, ale również ich napływ ze źródeł zlokalizowanych w obszarach sąsiadujących. Bez regulacji dla całego obszaru województwa istnieje również ryzyko pogorszenia jakości powietrza ze względu na powstawanie nowych źródeł emisji.

Realizacja niniejszej uchwały wymaga wsparcia ze strony organów gmin, które posiadają kompetencje m.in. w zakresie zaopatrzenia mieszkańców w ciepło, kształtowania polityki przestrzennej, udzielania dotacji mieszkańcom do wymiany kotłów opalanych paliwami stałymi i udzielania pomocy społecznej oraz ze strony organów powiatów, które posiadają kompetencje w zakresie wydawania pozwoleń na budowę, przyjmowania zgłoszeń i wydawania pozwoleń na użytkowanie.

Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 powinien przeznaczyć środki na dofinansowanie wymiany starych kotłów na paliwa stałe. Środki te udostępniane za pośrednictwem gmin będą stanowić narzędzie wsparcia dla mieszkańców, którzy będą dokonywali likwidacji ogrzewania starymi kotłami na paliwa stałe i zastosują ogrzewanie niskoemisyjne, w tym także kotły na węgiel lub biomasę spełniające wymagania rozporządzeń Komisji UE w sprawie ekoprojeku.

Uchwała Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw jest aktem prawa miejscowego i stanowi źródło prawa powszechnie obowiązującego na obszarze województwa, co umożliwi uwzględnienie zapisów uchwały w toku rozstrzyganych spraw. W prowadzonych postępowaniach administracyjnych, między innymi w oparciu o ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 199 z późn. zm.) i ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.), możliwe będzie wiążące ustalenie warunków dla poszczególnych inwestycji w zakresie dopuszczalnych rodzajów paliw ze względu na wymogi ochrony powietrza, a obowiązek ten będzie egzekwowany przy podejmowaniu działań inwestycyjnych.

Zadania kontrolne w zakresie przestrzegania przepisów wprowadzonych niniejszą uchwałą będą prowadzić w szczególności:

• Straże gminne, na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych,
• wójt, burmistrz i prezydent miasta oraz upoważnieni pracownicy urzędów miejskich i gminnych lub funkcjonariusze straży gminnych, na podstawie art. 379 ustawy - Prawo ochrony środowiska,
• Policja, w oparciu o art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji,
• Inspektorzy nadzoru budowlanego, na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane,
• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, w oparciu o art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska.

Wszystkie nowo instalowane od 1 stycznia 2019 roku kotły na paliwa stałe powinny spełniać wymagania w zakresie sezonowej sprawności i emisji zanieczyszczeń określone w rozporządzeniu Komisji UE 2015/1189. Wyznaczony kilkumiesięczny okres przejściowy daje możliwość dostosowania do wymogów uchwały dla podmiotów planujących zakup nowego kotła lub rozpoczynających proces montażu kotła. Jednocześnie w tym okresie będą dostępne w sprzedaży kotły spełniające wymagania w zakresie sezonowej efektywności energetycznej i emisji określone w Rozporządzeniu Komisji UE 2015/1189. Kotły spełniające te wymagania wielu producentów są dostępne już obecnie.

Dla kotłów, których eksploatacja rozpoczęła się przed dniem 31 grudnia 2018 roku, przewidziany został odpowiednio długi okres przejściowy - do 1 lipca 2024 roku na dostosowanie się do wymogów uchwały. W tym okresie dla wielu stosowanych instalacji będzie następował naturalny proces końca żywotności i wymiany na instalacje spełniające wymagania ekoprojektu.

W przypadku kotłów, które rozpoczęły eksploatacje przed dniem 31 grudnia 2018 roku, ale jednocześnie spełniają podstawowe wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń na poziomie klasy 3 lub klasy 4 według normy PN-EN 303-5:2012, okres przejściowy został wydłużony na okres 10 lat - do 1lipca 2028 roku. Instalacje te charakteryzują się znacznie niższą emisją zanieczyszczeń w stosunku do powszechnie używanych kotłów pozaklasowych, stąd wyznaczony okres przejściowy pozwoli na wydłużenie możliwości ich eksploatacji, co przekłada się na pozytywne skutki ekonomiczne i ekologiczne.

Potrzebujemy odważnych decyzji dających możliwości poprawy stanu powietrza w województwie zachodniopomorskim. Poprawa jakości powietrza niewątpliwie uratuje życie oraz poprawi stan zdrowia wielu mieszkańcom naszego regionu. W tej sytuacji niezbędnym jest aktywne zaangażowanie się władz samorządowych wszystkich szczebli.

W imieniu Klubu Radnych SLD

Przewodniczący

Dariusz Wieczorek